Straatnamen in Zepperen
De namen die aan plaatsen en straten in Zepperen werden gegeven, stammen uit het collectief geheugen of zijn kunstmatige vondsten van het Sint-Truidense stadsbestuur, geadviseerd door de stadsarchivaris (vooral Ferdinand Duchateau) en de stedelijke cultuurraad.
De plaatsnamen uit de volksmond werden in het Ancien regime regelmatig opgeschreven bij officiële stukken vb. eigendomsoverdrachten of geschillen. Pas in de Franse tijd werd gestart met een modern kadaster, voltooid omstreeks 1845 door het nog jonge België, samen met een buurtwegenatlas. Toen werden de veldnamen definitief vastgelegd en bij de aanleg van nieuwe straten wordt in de eerste plaats geput uit die woordenschat.
Kadasterkaart 1844 met de omgrachte plaats Terwauwen en Op d’ijnestraat.
De ‘poel’ op het wegenkruispunt is nog goed zichtbaar.
Na de fusie met Sint-Truiden in 1976 was er in 1978 nog een grote operatie om de vele gelijke namen binnen Groot-Sint-Truiden weg te werken. Toen verdwenen in Zepperen de Kapelstraat, de Bergstraat, de Dorpsstraat, de Kerkstraat, het Kerkplein, de Stationsstraat, … Onder druk van de Paters en de Gemeenschapsraad kon de Kasteelstraat wel blijven in Zepperen, ten nadele van Duras. Voor Zepperen zat Willem Driesen in de speciale commissie. Ook de Gemeenschapsraad Zepperen besprak de voorstellen. Nieuwe namen die ontstonden uit die verandering waren Terwouwenstraat, Zepperen-Dorp, Wellensestraat, Sint-Genovevaplein, Driegezustersstraat…
Oude namen
De nieuwe staat België was in de 19de eeuw een voorbeeld in Europa. Ook op gebied van statistiek en volkstelling, onder impuls van minister Quetelet. Zo werden vanaf 1846 tienjaarlijkse tellingen gedaan. Daarvan bleven bevolkingsregisters bewaard. Het register van 1846 bevat nog geen straatnamen, dat van 1856 wel. De gemeente werd ingedeeld in kaarten (section of hameau) en verder in straten. Tussen haakjes vind je het aantal bewoonde huizen.
DORP (165) :
het kasteel (1)
op de beek (2)
op den dries (6)
bij de kerk (20)
op het dorp (9)
bij ’t dorp (3)
dorpstraet (16)
d’eynestraet (21)
bergstraet (9)
roosbeek (14) (in latere registers ook Roosbeek, den dries)
roosbeekstraet (8)
anroyestraet (7)
d’oye (16)
d’oyestraet (11)
d’eykot (22)
D’EYGEN (67) :
d’eykot (13) (in burgerlijke stand ook Groote Eikotstraet)
anroyestege (8)
d’eykot (6)
stippelstraet (4)
startelstraet (16)
staukveldstraat (5)
stippelstraat (7)
stockstraet (8)
GIPPERSHOVEN (23) :
gippershoven (18)
beursstraet (5)
TEREYKEN (25) :
bleusstraet (3)
reekestege (3)
bleusstraat (4)
tereyken (15)
In totaal telde Zepperen toen 280 bewoonde huizen. Ter vergelijking : in 1996 waren er 1.100 brievenbussen, weliswaar met de vroegere Brustemse enclave Terstok inbegrepen. In 2020 worden huis-aan-huisberichten op een 1.400 exemplaren gedrukt.
Volkse niet-officiële namen
Enkele veel gebruikte plaatsnamen zijn niet vereeuwigd in officiële straatnamen: Plankstraat (of de Klein-Dekkenstraat in de volksmond), het rijke gehucht d’Eygen, het wegenkruispunt De Poel, de huizengroep Op ’t Kapittel…
1938
2000, straatnaambord oude stijl, huisvlijt door de gemeentelijke technische dienst
1930, Kapittel als adres volstond in die jaren.
P.S. het postkantoor voor Zepperen was lange jaren het station Ordingen
Nieuwe namen
Vooral in de verkaveling Dekken werden nieuwe straten aangelegd. De inspiratie voor hun benaming is soms historisch, soms verder gezocht.
Enkele voorbeelden uit de verkaveling en de omgeving :
J. Claesstraat : Jacobus Claes, geboren in Zepperen in 1752, was een witheer van Averbode die moraliserende volksboekjes schreef over opvoeding. Hij werd in de Franse Tijd verbannen, maar kwam terug en stierf in 1828 als pastoor te Oostham. Kamiel Stevaux uit Brustem deed niet-gepubliceerd onderzoek naar deze witheer. De Verbindingsstraat tussen de parallelle en verlengde Waterkuilstraat, Nieuw-Dekkenstraat en Sportpleinstraat kreeg in 1978 zijn naam.
Weertstraat : de stad Sint-Truiden verzusterde in 1981 met het Nederlands-Limburgse Weert, na goede contacten bij de jaarlijkse fakkelestafette ter herinnering aan de Bevrijding. In 1983 kreeg de nieuwe verkavelingsstraat met private nieuwbouw deze naam.
Rode Kruisstraat : de echtgenote Simone Wauters van de liberale minister Raoul Vreven van Sint-Truiden was bijna een halve eeuw voorzitster van de Rode Kruis-afdeling, door haar en door dr. Dejongh gesticht in 1932 in Sint-Truiden. Deze naam werd gelijktijdig met de Weertstraat gegeven bij gelegenheid van 50 jaar Rode Kruis in Sint-Truiden. Promotor was Paula Carlens-Thijs van de Stokstraat Zepperen, actief in het Rode Kruis Sint-Truiden.
Remaclusstraat : even was het in 1999 de bedoeling om deze doodlopende straat en pleintje met enkele blokken sociale huurappartementen Wijnstraat te heten, ter herinnering aan het Franse wijnstadje Duras, in 1998 verbroederd met Sint-Truiden, maar de Remacluskring had al eerder gevraagd om de naam van de Maastrichtse bisschop Remaclus te vereeuwigen. Remaclus was omstreeks 650 in Zepperen, waar hij door de jonge Trudo werd opgezocht om raad. Vanaf 2001 zijn de appartementen bewoond.
2001, Remacluskring bij het straatnaambord
Eikhoutstraat : het Eikhout, al vermeld in 1244, was een groot, minder vruchtbaar stuk weidegrond tussen Roosbeek en Eygebeek waar de inwoners van de gemeente hun vee vrij lieten grazen. In de 19de eeuw werd het braakland van deze grote vrijweide opgebroken tot akkers en stilaan volledig verhuurd. In 1934 werden de tachtig hectaren gedraineerd. Het eikhout verwijst naar een late bosontginning. De naam “’t Ekhout” verbasterde tot Tekket (de huidige uitspraak) of Dekken (de officiële schrijfwijze). Bij de gefaseerde aanleg van de nieuwe sociale woonwijk vanaf 1985 greep men terug naar de oorspronkelijke, zuivere naam.
Klein-Eikhoutstraat : zie Eikhoutstraat.
Actuele straatnaamborden in de mooi aangelegde wijk Dekken
Sportpleinstraat : het gemeentebestuur laat een oorspronkelijk drassig stuk grond gebruiken door de Voetbal Kring Zepperen, gesticht in 1959. Nu liggen er drie voetbalterreinen en een kantine met kleedruimten en feestzaal. Op de parkeerplaats is er een basketbalplein. Deze vroegere Kuipersvaart leidde naar het huisje van kuiper Creten in het veld en naar de drassige beemden bij de Paters.
Waterkuilstraat : de Waterkuil en het Eygenmeer waren grote poelen die nog zichtbaar zijn op de Ferrariskaart van 1776. De Waterkuil lag terzijde het Dekkenveld, aan de kant van de Paters. De Vaart, een met canadapopulieren afgezoomde karrenweg, bestond al van voor de oorlog, maar de nieuwe betonweg werd pas in 1958 geopend. Op het einde van de voortdurend verlengde straat werd in de jaren tachtig een gemeentemagazijn gebouwd. Het vroegere gemeentebestuur van Zepperen plande er ooit nog een wijkkerk.
Nieuw-Dekkenstraat : zie Eikhoutstraat. Een volledig nieuw aangelegde weg in de late jaren vijftig, geopend in 1958 door minister Paul Meyers. Ze ligt tussen Sportplein- en Waterkuilstraat op de lijn waar de strookpercelen vanaf die twee toegangsvaarten elkaar raakten.
Klein-Dekkenstraat : zie Eikhoutstraat. Volgens één bron heette deze straat, terzijde van het Dekkenveld gelegen, tussen de beide Wereldoorlogen Vooruitgangsstraat. Inderdaad werden in die periode de vele arbeidershuisjes aan één kant van de straat gebouwd op geprivatiseerde gemeentegrond. De overzijde werd pas recent volgebouwd met luxewoningen o.m. van dokter, tandarts, industriebouwer en dameskapper. In de volksmond nog steeds Plankstraat genoemd, naar de planken die er over de modder- en waterplassen moesten gelegd worden. De Roosbeek slingert er langs.
Dekkenstraat : zie Eikhoutstraat. De grote weg Brustem-Kortenbos via Zepperen, die vanaf de Klein-Dekkenstraat verandert in Eynestraat en vanaf de Anroyestraat in Stippelstraat. Op sommige plaatsen was de weg eertijds erg breed, zodat enkele oudere huizen nogal ver achteruit liggen vb. Ruymen.
Kasteelstraat : de naam Begaarden- of kloosterstraat zou beter zijn omdat hier in de 15de eeuw het hoofdklooster van de begaarden lag en later het Sint-Aloysiusinstituut van de assumptionisten. De naam kasteelstraat dateert uit de periode 1800-1924 toen de adellijke families d’Astier, Loyaerts en de Pitteurs hier rijkelijk woonden in de vroegere klooster- en hoevegebouwen.
In 2009 keurde de Gemeenteraad van Sint-Truiden de voorstellen goed van de stedelijke cultuurraad om ook aan alle fietspaden namen te geven. Dit om bij problemen (vb. ongevallen, medische nood) ook fietsers te kunnen lokaliseren. De voorstellen voor Zepperen, gebaseerd op oude plaatsnamen, werden uitgewerkt door de Remacluskring. Voorlopig zijn er geen bordjes geplaatst, maar de namen komen wel voor op de huis-aan-huis stadsplannetjes ism. Gentle: Stuikweg, Mennensveldweg, Wintersveldweg, Korte Driebronnekensweg, Lange Driebronnenkensweg, Kapittelsteeg, Bergsteegje, Rootsjesweg, Strijpweg, Roosbeeksteegje, Bosveldweg, Kattesteeg, Genovevaweg.
In 2010 werd een pad met openbare verlichting heraangelegd tussen de wijk Dekken en de scholencampus Sint-Aloysius-’t Blavierke als veilige, trage verbindingsweg. Het kreeg de naam Begaardenpad, naar de kloosterlingen die hier tussen 1425-1795 de hoofdvestiging van hun orde in de Zuidelijke Nederlanden uitbouwden.
Remacluskring Zepperen
versie 27 juli 2020
Bronnen:
SINT-TRUIDEN, STADSARCHIEF, Register van Bevolking Zepperen, 1857-1866, 30.06.1857
Jules MARCHAL, Toponymie van Hoepertingen, Berlingen en Zepperen, doctoraatsverhandeling K.U. Leuven, 1952
Zeppersen Diksjenèjr. Groot woordenboek van het dialect van Zepperen, Sint-Truiden: Remacluskring Zepperen, p. 620-626.
Zepperen ? 