In de Zepperse Genovevakerk was het hoofdaltaar tot op het einde van de 17de eeuw gewijd aan de patrones, de heilige Genoveva van Parijs (1). Er waren in 1624 zelfs twee Genoveva-altaren. Van een plaatselijke Genovevagilde bleef een register uit 1661 en 1794 bewaard, maar in de kerk van Sint-Andreas te Luik bestond minstens tussen 1645 en 1775 een speciale Genovevabroederschap die elk jaar op 1 mei naar de Parijse heilige op bedevaart kwam. In 1673 spreken de kerkrekeningen van Zepperen over Sinxt maendag als die van Luyck plegen de tortsen te brengen, en de Waelen van Luyck brengen twee tortsen en offer. Naar gewoonte werden dan een vierde kalf, boter, brood en tien potten bier verteerd. In 1710 en 1722 schonken broederschapsmeesters Monart en de Germeau elk een schilderij met daarop hun familiewapen, hun naam en een portret van hun persoonlijke patroonheilige. Op 27 mei 1742 kreeg de kerk van Zepperen een zijden troon van Everarts, kannunik van Sint-Maternus binnen het domkapittel te Luik en momber van de broederschap (2).
Op een schilderij op doek zien we de Heilige Genoveva die op een wolk verschijnt aan zieken en bemiddelend haar open hand en ogen naar de hemel richt. De heilige draagt een kaars met onderaan een kronkelende slang en bovenaan drie vogeltjes. Een engel bovenaan rechts steekt met zijn kaars die van Genoveva aan. De engel onderaan houdt een stokje(?) in de linkerhand. Een volwassen zieke op de voorgrond is bedlegerig, drie andere volwassenen hebben zweren op het lichaam. Een kindje ligt rechts onderaan op de buik. Op de achtergrond nog zieken of biddende mensen met liggende runderen. Links op de achtergrond een kerk met toren en vieringstorentje. Rechts komt vanuit een stad (Luik?) aan een stroom een processie met vaandels te paard en te voet opgestapt. Restauratie 2004 en foto Petrus Vanlessen RESCON Hoeselt.
Bij de restauratie in 2004 werd een vervuilde beschilderde plank, bewaard in de kerktoren, eveneens geconserveerd en terug onder het schilderij geplaatst. De tekst op de plank luidt: Du temps de Mr. Nicolas Fresart et de Mr. Isaac Tiernagam maitres de confrairie Saint Genovieve de Liège l’an 1735.
Sint-Jacob
Sint-Gillis met knots
Heeft deze broederschap iets te maken met de verdwenen Genovevaorde? In 1779 is er sprake van de pastoor van Saint-Pholien, een zekere Arnold-Laurent Frésart, “le dernier génovéfain”. In Luik Outre-Meuse, Houffalize en Zoutleeuw waren er abdijen en bijhuizen met “écoliers”, sinds 1662 verenigd met de Génovéfains of kanunniken van de erg Fransgezinde orde van de Heilige Genoveva (3). Die kanunnikenorde of “Congrégation de France” werd gesticht door Clovis op de Montagne Sainte-Geneviève te Parijs. In 1620 werden ze heropgericht in Frankrijk tijdens de Contra-Refomatie als reguliere kanunniken van Sint-Augustinus. Ze droegen een wit kleed met koorhemd en buiten een zwarte mantel. De kern van de “bibliothèque Sainte-Geneviève” te Parijs wordt nog steeds gevormd door de manuscripten van de koninklijke abdij der Genovefanen.
Vragen:
1. Wie weet meer over de personen Monart, De Germeau, Fresart en Tiernagam, meesters van de Luikse Genovevabroederschap?
2. Zijn er nog elders sporen bewaard van deze broederschap?
Notities :
(1) Over de verering van de Heilige Genoveva van Parijs in Zepperen: Leven in Oud Zepperen, Remacluskring Zepperen, 1999, p. 362-379.
(2) Joseph DARIS, Notice sur Zepperen, in : Notices historiques sur les églises du diocèse de Liège, dl. 13, Luik, 1887, p. 87. Verdwenen kerkmeestersrekeningen 1737-1750, afschrift door Kamiel Stevaux, Brustem, in 1947. G. SIMENON, Visitationes archidiaconales Archidiaconatus Hasbaniae in Dioecesi Leodiensi ab anno 1613 ad annum 1763, Luik, 1939, dl. 2, p. 822-826. Hasselt, Rijksarchief, Sint-Genoveva Zepperen, Kerkmeestersrekeningen 1648-1681.
(3) Julia RUSSE, Abbaye du Val-des-Ecoliers à Liège, in: Monasticon Belge, dl. 2, p. 323-345, Luik, 1955.
Zepperen ? 